Dorpsatlas #8 – Hoe oud is uw huis?

In deze Dorpsatlas een zwarte kaart met bijna tien miljoen in blauw- en roodtinten gekleurde vlakjes. Het betreft alle gebouwen van Nederland, ingekleurd naar bouwjaar. Een kaart die een uniek beeld geeft van de ouderdom van de Nederlandse steden en dorpen, in 2013 ontwikkeld door Bert Spaan van Waag Society, een instituut voor kunst, wetenschap en technologie. De benodigde data – het bouwjaar van elk Nederlands gebouw – is afkomstig uit de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) van het Kadaster. De kaart hieronder is die van Opeinde. De interactieve kaart van heel Nederland vindt u op dit webadres: http://code.waag.org/buildings/.

Opeinde op de kaart van  de Code Waag Society (2013).

Opeinde op de kaart van de Code Waag Society (2013). Klikken is vergroten.

Wat Opeinde en de gebouwen waaruit ze bestaat betreft, een aantal puntjes van aandacht:

  • Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het oudste huis van Opeinde mist op de kaart. Het betreft het keuterboerderijtje op Nijtap 3, tot 1850 een van de grootste boerderijen van Opeinde en tegenwoordig een gemeentelijk monument. Naast deze woning staat Friesland’s oudste boom. Dat het Kadaster deze niet heeft opgenomen in de BAG is minder verrassend.
  • De Kommisjewei valt op door de oranje-rode kleuren: het is van oudsher de hoofdader van het dorp. Nabij Nijtap lag vóór 1900 de dorpskern. Het  verklaard waarom vrijwel alle gemeentelijke en rijksmonumenten aan de Kommisjewei en Nijtap liggen. De oudste (rode) boerderijen liggen overigens een aantal honderd meter van de weg af, wat erop duidt dat de weg in het verleden meer noordelijk heeft gelopen.
  • Naast de Kommisjewei zijn de Hegewei en de Kanaalsloane relatief oude bewoningsassen, zo verraad de kaart. Ook aan de Middelbuorren stond al vanaf het begin van de 20e eeuw bebouwing, maar door sloop en nieuwbouw is dat op de kaart niet of nauwelijks te zien.
  • De nieuwbouw – grofweg alle gebouwen tussen de Hegewei en de Kommisjewei – is vanaf de Tweede Wereldoorlog duidelijk in fases gebouwd, wat goed zichtbaar is dankzij de blauwtinten. Overigens is het oudste gebouw in de ‘nieuwe nieuwbouw’ (westelijk van het kanaal) het botenhuis naast het oorlogsmonument.
  • De kaart verduidelijkt ook waarom er monumentenzorg bestaat. Van alle gebouwen in het dorpsgebied van Opeinde zijn er volgens deze weergave maar acht ouder dan 1850; slechts twee daarvan zijn van vóór 1800. En dat terwijl er in die tijd al tientallen boerderijen en woningen in het dorp stonden, zoals de Hisgis-kaart uit 1832 bewijst.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.