In deze Dorpsatlas een zwarte kaart met bijna tien miljoen in blauw- en roodtinten gekleurde vlakjes. Het betreft alle gebouwen van Nederland, ingekleurd naar bouwjaar. Een kaart die een uniek beeld geeft van de ouderdom van de Nederlandse steden en dorpen, in 2013 ontwikkeld door Bert Spaan van Waag Society, een instituut voor kunst, wetenschap en technologie. De benodigde data – het bouwjaar van elk Nederlands gebouw – is afkomstig uit de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) van het Kadaster. De kaart hieronder is die van Opeinde. De interactieve kaart van heel Nederland vindt u op dit webadres: http://code.waag.org/buildings/.
Opeinde op de kaart van de Code Waag Society (2013). Klikken is vergroten.
Wat Opeinde en de gebouwen waaruit ze bestaat betreft, een aantal puntjes van aandacht:
- Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het oudste huis van Opeinde mist op de kaart. Het betreft het keuterboerderijtje op Nijtap 3, tot 1850 een van de grootste boerderijen van Opeinde en tegenwoordig een gemeentelijk monument. Naast deze woning staat Friesland’s oudste boom. Dat het Kadaster deze niet heeft opgenomen in de BAG is minder verrassend.
- De Kommisjewei valt op door de oranje-rode kleuren: het is van oudsher de hoofdader van het dorp. Nabij Nijtap lag vóór 1900 de dorpskern. Het verklaard waarom vrijwel alle gemeentelijke en rijksmonumenten aan de Kommisjewei en Nijtap liggen. De oudste (rode) boerderijen liggen overigens een aantal honderd meter van de weg af, wat erop duidt dat de weg in het verleden meer noordelijk heeft gelopen.
- Naast de Kommisjewei zijn de Hegewei en de Kanaalsloane relatief oude bewoningsassen, zo verraad de kaart. Ook aan de Middelbuorren stond al vanaf het begin van de 20e eeuw bebouwing, maar door sloop en nieuwbouw is dat op de kaart niet of nauwelijks te zien.
- De nieuwbouw – grofweg alle gebouwen tussen de Hegewei en de Kommisjewei – is vanaf de Tweede Wereldoorlog duidelijk in fases gebouwd, wat goed zichtbaar is dankzij de blauwtinten. Overigens is het oudste gebouw in de ‘nieuwe nieuwbouw’ (westelijk van het kanaal) het botenhuis naast het oorlogsmonument.
- De kaart verduidelijkt ook waarom er monumentenzorg bestaat. Van alle gebouwen in het dorpsgebied van Opeinde zijn er volgens deze weergave maar acht ouder dan 1850; slechts twee daarvan zijn van vóór 1800. En dat terwijl er in die tijd al tientallen boerderijen en woningen in het dorp stonden, zoals de Hisgis-kaart uit 1832 bewijst.
2 reacties
Als ik de kleurenkode goed interpreteer dan zou huis Kommisjewei141 gebouwd zijn tussen 1850 & 1900, dit is niet juist. Op 19 jul 1839 wordt Baukje Wielinga als d.v. Lammert Wielinga, timmerman & Eetske Aukes Noordraven (Noorderhaven) in dit huis geboren. Het huis was toen of slechts enkele jaren oud danwel nieuw. Dus de kleuren moet zijn voor gebouwd tussen 1800 & 1850.
Het huis op Kommisjewei 141 is helaas na blikseminslag in de nacht van 27 op 28 augustus 2016 door brand verloren gegaan. In oktober 2016 is het huis volledig gesloopt en in feb. 2017 is met de bouw van een nieuw huis begonnen. In augustus 2017 is het huis opgeleverd en weer bewoond.